اسپرینکلر جزو سامانه پاشش آب محسوب می شود که در زمینه اطفاء حریق کاربرد دارد. این سامانه زمانی شروع به فعالیت می کند که در محل آتش سوزی دمای محیط بیشتر از حد معین و مجاز شود. در این صورت شروع به پاشش و تخلیه آب در محیط می کند تا آتش را مهار کند. این سیستم اطفاء حریق یکی از مهم ترین و کاربردی ترین تجهیزات آتش نشانی است. زمانی که امکان اطفاء حریق توسط جریان آب تحت کنترل آتش نشان وجود ندارد این سیستم می تواند کمک رسان باشد.
شیوه ی عملکرد اسپرینکلر
فایر اسپرینکلر در کشور انگلستان توسط شخصی به نام پارملی ابداع شده است. تاریخچه ی استفاده از اسپرینکلر به حدود ۱۵۰ سال قبل برمی گردد و به دلیل نقش اساسی آن در کاهش خسارت آتش سوزی و مهار آتش بسیار در میان مردم جا افتاد. به طوری که امروزه در هر سال چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون فایر اسپرینکلر خریداری و نصب می شود. ساختمان هایی که این سیستم را نصب کرده اند در هنگام آتش سوزی با فعالیت ۸۰ درصدی اسپرینکلر از خطر آسیب فراوان در امانند.
عملکرد اسپرینکلرها به روش های مختلفی است. اساس کارکرد اسپرینکلرها، سیستم شیشه جیوه ای است. هنگامی که آتش سوزی رخ دهد و حرارت و گرمای اتاق بالا برود به صورتی که دما از مقدار معین شده بیشتر شود، شیشه ی جیوه می شکند و دستگاه به کار می افتد. جریان آب به سمت آب افشانه هدایت شده و با پاشش آب آتش سوزی کنترل می شود. اسپرینکلرها با توجه به دماهای تنظیم شده کار می کنند و تنظیم دمای آنها به نسبت دمای محیط انجام می شود. قسمت های تشکیل دهنده اسپرینکلر عبارتند از:
- منبع آب
- شیشه جیوه
- سنسور تشخیص دما
- لوله و اتصالات
- شیر آب فشان
انواع شیشه جیوه برای اسپرینکلر
شیشه های جیوه ای انواع مختلفی دارند که هر کدام نسبت به دمای خاصی حساس هستند. این شیشه ها را بر اساس رنگ مایع درون آن طبقه بندی می کنند:
- قرمز: اگر رنگ مایع درون شیشه قرمز باشد مناسب دمای ۶۸ درجه سانتیگراد ساخته شده است.
- نارنجی: شیشه جیوه دارای مایع نارنجی رنگ برای دمای ۵۷ درجه سانتیگراد طراحی و تولید شده است.
- زرد: مایع زرد درون شیشه جیوه ای نشان دهنده ی تناسب اسپرینکلر با دمای ۷۹ درجه سانتیگراد است.
- سبز: اگر مایع شیشه جیوه ای سبز رنگ باشد برای دمای ۹۳ درجه سانتیگراد طراحی شده است.
- آبی: شیشه جیوه دارای رنگ آبی با رسیدن دما به ۱۴۱ درجه سانتیگراد شروع به فعالیت می کند.
- بنفش: رنگ بنفش مایع نیز نشان دهنده فعال شدن اسپرینکلر در دمای ۱۸۲ درجه سانتیگراد است.
مزایای اسپرینکلر
- ایمنی: در صورت نصب اسپرینکلر ایمنی ساختمان بالا رفته و خسارت های ناشی از آتش سوزی کاهش میابد.
- ارزش ساختمان: ساختمانی که دارای سیستم اسپرینکلر باشد از نظر اقتصادی ارزش میابد و خریداران ترغیب به خرید ساختمان های امن تر و با امکانات بیشتر می شوند.
- اطفای حریق: در هنگام اتش سوزی در فرایند خاموش کردن اتش به آتش نشانان کمک می کند.
- بیمه: این سیستم همچنین می تواند باعث کاهش هزینه های بیمه ی اماکن شود. این سیستم می تواند تا ۲۰ درصد از هزینه ی حق بیمه را کاهش دهد.